Zasadniczo indywidualizacja nauczania nie jest określonym konceptem dydaktycznym, lecz raczej dążeniem do organizowania procesu nauczania zorientowanego na dziecko. Firma educarium bierze swój początek w fascynacji metodą Marii Montessori, która uwzględnia indywidualne tempo i zainteresowania każdego dziecka. Współczesny nauczyciel może korzystać jednakże z wielu dostępnych metod nauczania, aby „otwierać” lekcję i motywować ucznia do aktywnego uczestnictwa w procesie uczenia się.

Orientacja na kompetencjach

Aby w czasie lekcji możliwe było indywidualne wsparcie i ocena każdego ucznia, należy równie mocno koncentrować się na kompetencjach, co na treściach kształcenia. Kompetencje stanowią powiązanie pomiędzy wiedzą i umiejętnościami. Kompetencje umożliwiają uporanie się z zadaniami i sytuacjami, które wymagają skutecznego odwołania się do posiadanej wiedzy.

„Otwarcie” lekcji

Otwarte formy nauczania mogą wspierać indywidualizację nauczania na poziomie organizacyjnym. Najbardziej godne polecenia formy to: metoda stacji, plan tygodniowy, ośrodki pracy, metoda portfolio, nauczanie przez cele. Wspomniane „otwarcie” lekcji oznacza przekazanie uczniom swobody dokonywania wyboru w następujących obszarach:

• Kiedy? (czas)
  Uczeń decyduje, kiedy i w jakiej kolejności wykona określone zadania. Pozwala to uwzględnić indywidualne tempo uczenia się. Dzieci płynnie przechodzą od zadania do zadania, a każde z nich spędza na zadaniu dokładnie tyle czasu, ile potrzebuje.
• Ile? (ilość)
  Uczeń decyduje, ile zadań wykona. Również dzięki temu uwzględnione jest indywidualne tempo pracy, a dziecko uczy się realistycznej oceny własnych możliwości.
• Jak dużo? (jakość)
  Uczeń decyduje o poziomie trudności lub obszerności wykonania zadania (np. przy pisaniu wypracowania).
• Jak? (sposób)
  Uczeń decyduje o formie wykonania zadania. Wymaga to uprzedniego zapoznania dzieci z różnymi technikami (np. wypracowanie, nagranie, przedstawienie, mapa myśli), aby mogły same dokonywać późniejszych wyborów.
• Z kim? (forma społeczna)
  Uczeń decyduje, czy dane zadanie wykona samodzielnie, w parze lub w grupie. Może też samodzielnie wybierać sobie konkretne osoby, z którymi chce współpracować przy zadaniu.
• Gdzie? (miejsce)
  Uczeń decyduje, w którym miejscu w klasie chce wykonać zadanie. Wymaga przyzwolenia na swobodne poruszanie się po klasie, możliwość pracy przy ławce lub na podłodze (np. na rozwijanym dywaniku jak w klasach montessoriańskich).

Nauczyciel decyduje, jak bardzo „otworzy” swoją lekcję i ile swobody wyboru udostępni swoim uczniom.

Nowe role nauczyciela i ucznia

Efektywna indywidualizacja nauczania w czasie lekcji wymaga nowego podejścia do roli nauczyciela i ucznia w procesie uczenia (się). Nauczyciel przestaje stać w centrum akcji, przekazując inicjatywę i odpowiedzialność za uczenie się właśnie uczniom.

Nauczyciel:

• Darzy ucznia zaufaniem
• Organizuje i moderuje
• Towarzyszy i wspiera samodzielną naukę każdego ucznia
• Dopuszcza błędy i samodzielne eksperymentowanie ucznia w dochodzeniu do wiedzy
• Prowadzi ucznia poprzez dobrane ćwiczenia i wyznaczone cele
• Diagnozuje i daje informację zwrotną  Przejmuje odpowiedzialność za własny proces uczenia się

Uczeń:

• Staje się aktywny
• Samodzielnie planuje, pracuje i tworzy
• Współpracuje w grupie, uczy się od innych
• Stosuje swoją wiedzę w praktyce i rozwiązuje bardziej złożone zadania
• Monitoruje własne postępy w nauce
• Ocenia siebie względem wyznaczonych celów
  
  

Praca indywidualna ucznia

Czas pracy indywidualnej, tzw. pracy własnej, jest bardzo ważny, ponieważ uczeń jest odpowiedzialny za to, czego i w jakim czasie się nauczy. Organizowana praca indywidualna służy głównie utrwalaniu i ćwiczeniu zagadnień wprowadzonych na lekcji, a nie poszukiwaniom nowej wiedzy. Wprowadzenie pracy indywidualnej umożliwia nauczycielowi zaplanowanie zadań odpowiadających zróżnicowanemu poziomowi umiejętności uczniów w klasie (zadania łatwiejsze i trudniejsze).

Główne zasady pracy indywidualnej:

• dzieci dbają o porządek i materiały
• dzieci wybierają miejsce pracy (stolik, dywanik na podłodze)
• dzieci wybierają materiał i zadanie, które chcą wykonać
• liczba dzieci mogących pracować razem zostaje ograniczona przez nauczyciela
• dzieci mówią do siebie szeptem, cicho przemieszczają się po sali
• dzieci kończą zadanie, którego wykonania się podjęły
• nauczyciel oczekuje, iż dzieci w sposób odpowiedzialny zaplanują swoją pracę
• klasa kończy czas pracy indywidualnej krótkim podsumowaniem.

Istnieją różnorodne formy umożliwiające indywidualną naukę ucznia:

• po wykonaniu zadań obowiązkowych w klasie uczeń może wybrać sobie dowolny materiał dydaktyczny lub grę edukacyjną z kącika matematycznego (zamiast przeszkadzać zajmuje się więc czymś pożytecznym)
• codziennie lekcje zaczynają się od krótkiej pracy własnej (ok. 30-60 minut)
• dwa razy w tygodniu zaplanowany jest czas na pracę własną (ok. 60-120 minut)
• praca własna jest częścią tzw. planu tygodniowego
• praca własna jest częścią tzw. metody stacji
• praca własna jest częścią trwającego projektu

Wprowadzenie pracy indywidualnej wymaga strategii małych kroków i nie jest łatwe. Przygotowanie planów tygodniowych oznacza dla nauczyciela dodatkowe przygotowania do lekcji. Jednakże warto podjąć ten trud, gdyż zalety pracy indywidualnej są rozległe:

• zadania mogą różnicować poziom trudności
• zadania mogą różnicować formę pracy socjalnej
• praca indywidualna stwarza możliwość wprowadzenia bardziej zróżnicowanych pomocy dydaktycznych tańszym kosztem (wystarczą pojedyncze komplety)
• uczniowie uczą się planowania pracy i biorą odpowiedzialność za swoją naukę
• nauczyciel ma podczas lekcji więcej czasu na obserwację i pracę z indywidualnym uczniem