Uprzejme, miłe i wyrozumiałe dziecko, które zważa i dba o innych to chyba marzenie wielu rodziców. Co zrobić, by efekt wychowania był właśnie taki? Odpowiedź jest bardzo prosta, ale własnie dlatego nie całkiem oczywista. Poczytaj, co naukowcy z Harwardu uważają na temat sposobów takiego wychowania.
1. Uczyń priorytetem dbanie o innych
Dlaczego? Rodzice często mają tendencję do ustawiana wyższym priorytetem szczęścia dziecka oraz jego osiągnięć niż dbałości i troski o innych. Dzieci jednak muszą się dopiero nauczyć utrzymywania równowagi pomiędzy potrzebami swoimi, a potrzebami innych, niezależnie, czy jest to podanie piłki innemu członkowi drużyny, czy staniecie w obronie zastraszanego kolegi.
Jak? Dzieci muszą słyszeć od rodziców, że troska o innych jest najważniejsza. Ważnym elementem takiej nauki jest podkreślanie wagi zobowiązań, nawet jeśli dziecko nie będzie zadowolone z ich dotrzymania. Na przykład zanim dziecko odejdzie z drużyny, zespołu muzycznego, zakończy przyjaźń, powinniśmy poprosić je, by rozważyło swoje zobowiązania wobec tej grupy, czy osoby i zachęcić, by spróbowało rozwiązać problem przed poddaniem się.
Spróbuj:
- zamiast mówić dziecku, „Najważniejsze jest, byś był/a szczęśliwa” mów „Najważniejsze byś był/a życzliwy”
- zwracaj uwagę na to, by starsze dzieci zawsze zwracały się z szacunkiem do osób starszych, nawet, gdy są zmęczone, zdenerwowane, czy rozproszone.
- kładź nacisk na życzliwe podejście do innych dorosłych ważnych w życiu dziecka np. pytaj nauczyciela, czy Twoje dziecko jest dobrym członkiem szkolnej społeczności.
2. Dostarcz dziecku okazji do ćwiczenia troski o innych i wdzięczności
Dlaczego? Nigdy nie jest za późno by stać się dobrą osobą, ale nie stanie się to samo z siebie. Dzieci muszą trenować troszczenie się o innych oraz wyrażanie wdzięczności tym, którzy troszczą się o nie oraz mieć wkład w życie innych. Badania dowodzą, ze ludzie, którzy maja nawyk wyrażania wdzięczności innym są bardzie skorzy do pomocy, bardziej hojni, wrażliwi i przebaczający – są też częściej szczęśliwi i zdrowi.
Jak? Z uczeniem się troski o innych jest jak z nauką jazdy na instrumencie. Codzienne powtarzanie - czy jest to pomoc koledze w odrabianiu lekcji, czy pomaganie w obowiązkach domowych, czy bycie klasowym dyżurnym – czyni z pomagania drugą naturę dziecka oraz doprowadza do doskonałości umiejętność pomagania u dzieci. Tak samo jest z wdzięcznością – okazywana regularnie utrwala się jako nawyk.
Spróbuj:
- Nie nagradzaj dziecka za każdą pomoc, jak np. posprzątanie stołu po obiedzie. Powinniśmy oczekiwać by nasze dzieci pomagały w domu, rodzeństwu, sąsiadom i nagradzać je tylko za niezwiązane z obowiązkami akty życzliwości.
- Rozmawiaj z dzieckiem o sytuacjach pomagania i nieudzielenia pomocy z waszego codziennego życia, obejrzanych w telewizji, o przypadkach sprawiedliwego i niesprawiedliwego potraktowania, które pojawiają się mediach.
- Zrób z okazywania wdzięczności codzienny rytuał – podczas obiadu, przy kładzeniu się spać, w samochodzie czy komunikacji miejskiej. Mów o swojej wdzięczności tym, którzy Tobie pomogli lub pomogli innym w bardzo spektakularny sposób i w bardzo małych rzeczach.
- Rozszerz pole zainteresowania pomocą dziecka
Dlaczego? Prawie wszystkie dzieci dbają o swój najbliższy krąg rodziny i przyjaciół. Naszym wyzwaniem jest pomóc dziecku by nauczyło się dbać także o kogoś spoza tego kręgu, jak np. o nowego ucznia w klasie, o kogoś, kto mówi tylko w innym języku, o dozorcę szkolnego, o kogoś z odległego kraju.
Jak? Dzieci powinny nauczyć się przybliżać, przysłuchując się uczestnicząc w życiu swoich najbliższych i oddalać, spoglądać z daleka na różne sprawy, by zyskać szerszy ich ogląd, rozważając różnorodne perspektywy ludzi, których spotykają na co dzień, zwłaszcza tych bezbronnych. Ważne by rozważyły swoje decyzje, jak wycofanie się z drużyny czy zespołu, mieć wpływ a nawet zranić pozostałych członków danej grupy. Zwłaszcza w naszym zglobalizowanym świecie dzieci powinny rozwijać swoją troskę o ludzi żyjących w innych kulturach i społecznościach.
Spróbuj:
- upewnij się, ze Twoje dzieci są przyjazne i wdzięczne wobec wszystkich ludzi spotykanych na co dzień np. kierowcy autobusu czy kelnerki.
- Zachęcaj dzieci do dbania o słabszych i bezbronnych. Proponuj dziecku proste pomysły na wejście do „strefy troski i odwagi” jak np. pocieszenie ucznia, z którego właśnie się nabijano.
- wykorzystaj historie z gazet lub telewizji by uświadamiać dziecku trudności i problemy z jakimi zmagają się dzieci w innych krajach.
- Bądź silnym przykładem moralności i mentorem
Dlaczego? Dzieci uczą się wartości etycznych obserwując dorosłych, których szanują. Uczą się także poprzez wspólne rozważania nad dylematami moralnymi prowadzone z dorosłymi np. „Czy powinnam zaprosić nowego sąsiada na swoje urodziny, gdy mój najlepszy przyjaciel go nie lubi?”
Jak? Bycie modelem moralnym i mentorem oznacza , że musimy praktykować szczerość, uczciwe zachowania i zdrowe dbanie o siebie samych.. Nie oznacza to jednak bycia zawsze doskonałym. By nasze dzieci nas szanowały musimy przyznawać się do naszych błędów i wad. Musimy także respektować inną perspektywę dziecka pokazują, jak chcemy by i one traktowały innych.
Spróbuj:
- Modeluj dbałość o innych wykonując przynajmniej raz w miesiącu coś dla szerszej społeczności.
- Zadaj dziecku dylemat moralny np. przy obiedzie lub pytaj je o dylematy, z którymi ono się spotkało.
- Wskazuj dziecku sposoby radzenia sobie z destruktywnymi uczuciami
Dlaczego? Często umiejętność troski o innych przerasta złość, wstyd, zazdrość czy inne negatywne uczucia.
Jak? Powinniśmy uczyć dzieci, że wszystko jest w porządku, gdy przeżywamy emocje, ale niektóre sposoby ich okazywania nam nie pomagają. Dzieci potrzebują naszej pomocy w radzeniu sobie z trudnymi uczuciami w produktywny sposób.
Spróbuj:
- Oto prosty sposób uczenia dzieci jak się uspokoić: poproś dziecko by zatrzymało się, by przestało działać, by wzięło głęboki oddech nosem i wypuściło powietrze powoli ustami i policzyło do pięciu. Ćwicz z dzieckiem ten sposób, gdy jest spokojne. Kiedy zauważysz, ze dziecko się denerwuje przypomnij mu ćwiczone kroki i wykonaj je razem z dzieckiem. Po jakimś czasie dziecko samo zacznie wykorzystywać ten sposób, by móc wyrazić swoje uczucia w sposób pomocny i społecznie akceptowany.
