Można wyjść z nim na dwór lub bawić się w klasie. Można poczuć się niczym astronauta oglądający Układ Słoneczny z wielu tysięcy kilometrów ponad Ziemią lub badacz kosmolog, który za chwilę odkryje materię zwykłą i stworzy teorię ciemnej materii i ciemnej energii, czarnych dziur lub względności czasu. Droga Mleczna i umiejscowiony w niej Układ Słoneczny to wdzięczny temat do zabaw ruchowych i pokazania proporcji odległości w kosmosie. To całkiem łatwe zadanie z Układem Słonecznym - zestawem do nadmuchiwania.

 

Co robić z piłkami "plażowymi" w kształcie Słońca i planet? Można nimi rzucać, odbijać, turlać - jak wszystkie piłki na świecie.
Można też podejść do nich z lekką nutą kosmologii.

Taniec planet Układu Słonecznego

Przygotowanie

Każde dziecko dostaje jedną piłkę. Wszystkie dzieci, poza tym, które otrzymało Słońce, dostaje linę o długości odpowiadającej jej proporcjonalnie odległości od Słońca. Jeśli

Merkury - 8,89 cm   lub 1 m
Wenus -  16,51 cm lub 1,91 m
Ziemia -   22,86 cm lub 2,67 m
Mars -     35,56 cm lub 4,19 m
Jowisz -   1,42 m    lub 14,55 m
Saturn -   2,64 m   lub 26,74 m
Uran -      5,38 m   lub 54,17 m
Neptun -  8,43 m   lub 84,65 m

Razem 189,88 m sznurka lub liny, jeśli możesz bawić się na dużej przestrzeni na powietrzu. Gdy pozostaje ci sala lekcyjna, sznurka potrzeba 27,61 m. Docinamy go na odpowiednie proporcjami kawałki i... Już domyślasz się, co dalej robimy? :) Tak - Słońce łapie końcówki wszystkich sznurków i trzyma w podniesionej ręce (żeby nie poplątać się przy "tańcu planet"). Można też na końcu każdego sznurka zrobić pętlę i założyć je na rurkę albo walec, który będzie trzymało Słońce, co jeszcze bardziej ułatwi wspólne obracanie się. Pozostałe końce trzymają cały czas odpowiednie planety.
Na tym etapie ważna jest umiejętność rozpoznawania wzrokowego planet, które warto wprowadzić wcześniej wraz z krótkim opisem i wytłumaczeniem kolorów i wzorów.

Po rozciągnięciu sznurków na maksymalne odległości zaraz można sprawdzić, czy planety są w odpowiedniej kolejności.

Taniec

Przy spokojnej muzyce po kolei zaczynają poruszać się kolejne planety, zaczynając od Słońca. Każda planeta krąży zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Jako dodatkowy element może także kręcić się dookoła siebie przedstawiając tym ruch obrotowy planet. Każda planeta rozpoczyna okrążać swoją orbitę wolniej, niż jej poprzednik. Tańcowi planet może też towarzyszyć krótka opowieść o nazwach i kolejności planet, ich cechach i budowie. Można także nawiązać do pochodzenia nazw planet i powiązać je z mitologią grecką.

Rozszerzenie plastyczne

Każda planeta może rysować swoją orbitę kredą lub patykiem. Ważne w tej wersji jest zaznaczenie punktu stania Słońca, by planety nie ściągały go sznurkiem i nie deformowały powstających orbit.

Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię

Zabawę zaczynamy podobnie, tylko od ustawienia układu geocentrycznego. Wszystkie planety i Słońce, ustawieni w jednej linii, przekazują swoje sznurki planecie Ziemi, a pozostawia jedynie sznurek trzymany ze Słońcem. Tym razem Ziemia trzyma wszystkie sznurki, a Słońce krąży za trzecią planetą tego układu, co naturalnie zarysuje się po rozciągnięciu sznurków (Ziemia nie rusza się ze swojego miejsca). Użycie tych samych sznurków pozwala unaocznić zupełnie inne myślenie na temat kosmosu w średniowieczu. Obliczenia Kopernika przedstawiły zupełnie inny obraz świata, gdyż dziwne i nierówne orbity (zwane epicyklami i dyferentami - zobacz ich uproszczony schemat w LINKU) nagle stanęły w idealnym porządku po "zatrzymaniu" Słońca i obracaniu wszystkich planet dookoła niego. Warto też opowiedzieć, że teoria geocentryczna wywodziła się z obserwacji Słońca "poruszającego się" po niebie widocznym nad Ziemią.

 

By pogłębiać wiedzę, można pokazać dzieciom animację obrotu planet wokół Słońca. Można na niej policzyć ile razy Ziemia okrąży Słońce podczas jednego okrążenia orbity przez

A dla pasjonatów kosmosu w starszym wieku można zaprezentować model poruszania się naszego Ukłądu Słonecznego w Galaktyce Droga Mleczna.